ΒΟΙΩΜΑ ΚΑΙ ΜΕΡΑΚΙ. ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΜΑΚΡΗΣ.

Επιμέλεια.
Παν. Ι.Δ.Βλαχάκης.
Μάρτης 2014.

              ΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ.    

               ΒOIΩΜΑ  ΚΑΙ ΜΕΡΑΚΙ.

 ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ.

Ο Σταμάτης I. Μακρής γεννήθηκε στη Μυγδα­λιά της Γορτυνίας το 1936. Απόφοιτος της Παιδαγωγικής Ακαδη­μίας Τριπόλεως, μετεκ­παιδεύτηκε στα Μαράσ­λειο Διδασκαλείο. Δά­σκαλος, υπηρέτησε σε διάφορα σχολεία της χώρας και επί δεκαπε­νταετία στα Πρότυπα Δημοτικά Σχολεία της Ακαδημίας. Έκλεισε την σταδιοδρομία του Σχο­λικός Σύμβουλος στην περιφέρεια Γορτυνίας. Γνώστης και ερμηνευ­τής του παραδοσιακού δημοτικού τραγουδιού, έχει εμφανιστεί σε ανά­λογες εκπομπές του Ρα­διοφώνου και της Τη­λεόρασης. Παίζει κλα­ρίνο, φλογέρα, λαούτα, βιολί, ντέφι, τουμπελέκι, ακορντεόν.

                               

                      ΠΟΥ ΚΑΙ ΠΩΣ ΕΜΑΘΑ ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ

 Οι λόγοι που αναφέρω στο προηγούμενο κεφάλαιο μ' έκαναν να τολμή­σω, στο μέτρο των δυνατοτήτων μου, την καταγραφή τριακοσίων, πε­ρίπου, δημοτικών τραγουδιών, με τη μουσική τους, σε είκοσι μία κασέτες και CD. Δεν διεκδικώ το «αλάθητο», αλλά πιστεύω ότι τα ερμηνεύω με σω­στό τρόπο, όπως τα άκουσα από τους μεγαλύτερούς μου. Οπωσδήποτε ό­μως έχουν και το προσωπικό μου στοιχείο - δεν γίνεται αλλιώς- και τη δι­κή μου «σφραγίδα». Είμαι βέβαιος όμως ότι είμαι κοντά στην παράδοση και εκφράζω αυθεντικότερα, απ' ό,τι οι «φίρμες», τα τραγούδια που ερμη­νεύω. Η βεβαιότητά μου αυτή προκύπτει και από τους εξής λόγους:

1. Είχα την τύχη από μικρό παιδάκι ν' αντλώ κάθε μέρα το δημοτικό μας τραγούδι από την πηγή του. Και πηγή αστείρευτη, πρώτα-πρώτα, ήταν για μένα ο μακαρίτης ο πατέρας μου, ο Γιάννης ο Μαλαπέρδας ή Μακρής.

                                     

                  Γιάννης  Μαλαπέρδας - Μακρής. Φωτ Γεώργιος  Παπαμήτρος.           

Ο πατέρας μου, λοιπόν, ήταν ένας παραδοσιακός ερμηνευτής πολύπλευ­ρος: τραγουδιστής με πάθος και με κέφι, κλαρινίστας με χρώμα και με γλύ­κα, λαουτιέρης με τέχνη και γλεντζές... 'Ηταν γνωστός σ' όλη τη Γορτυνία, στην Ηλεία και στα περισσότερα Καλαβρυτοχώρια…… ­ Έτσι, τα πρώτα μου ακούσματα ηταν γνήσια από έναν γνήσιο ερμηνευτή.

2. Έζησα τα παιδικά και εφηβικά μου χρόνια στο χωριό μου, τη Μυγδα­λιά, τη Γλανιτσιά Γορτυνίας. Ένα χωριό που όλες οι γιορτές του χρόνου η­ταν πανηγύρια. Σ' αυτό συντελούσε η ντόπια ορχήστρα αποτελούμενη από τον Γιάννη Μαλαπέρδα - Μακρή, από τον Ανδρέα Γιαννόπουλο-Ντρούλια και από τον Γρηγόρη Πολυχρονόπουλο - Τζιντάνο. Αργότερα οι μουσικοί πλήθυναν. Στη δεκαετία του '50, με πρότυπα τους προηγούμενους, προ­στέθηκαν ο Μπρουκλόγιαννης, ο Μαρωγιώργης, ο Ζιολης, ο Ανάστος ο Ρόζης, πολύ αργότερα ο Γιώργης Ρόζης και για λίγο καιρό ο υποφαινόμε­νος. Εκείνη τη δεκαετία γίνονταν πολλά γλέντια. Όλη η δεκαετία του' 40 μέσα στην κατοχή και τον εμφύλιο ήταν χαροκαμένη. Πενήντα και παρα­πάνω άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Και τη μεγάλη μερίδα της συμφοράς την είχαν πολίτες του αριστερού χώρου. Ας είναι! Η δεκαετία του' 50 ήταν όμως δεκαετία του γλεντιού για όλη την Ελλάδα. Και της μετανάστευσης…….. Τό­τε, θυμάμαι, σχεδόν κάθε βράδυ, είχαμε γλέντια. Ο πόνος της ξενιτιάς ερέ­θιζε το συναίσθημα και ξεσπούσανε σε γλέντια. Εκεί άκουσα πολλά τραγούδια……

                   

                Ο Σταμάτης Μακρής - ο κιθαρίστας με το μουστάκι. Φώτο απο το βιβλίο του.

  3. Στο Γυμνάσιο που φοιτούσα, στα Λαγκάδια και στη Βυτίνα, επειδή μ'

άρεσαν τα γλέντια, έπαιζα λαούτο και μαντολίνο, συμμετείχα σε κάθε γλέ­ντι και έλεγα τα δικά μου τραγούδια, αλλά άκουγα και των άλλων. Το ίδιο έγινε και αργότερα στην Παιδαγωγική Ακαδημία Τριπόλεως, αλλά και στο Μαράσλειο Διδασκαλείο, όπου μετεκπαιδεύτηκα ως δάσκαλος.

4. Υπηρέτησα ως δάσκαλος σε διάφορες περιοχές της χώρας - Αιγιαλεία, Πρέβεζα, Λεχαινά, Τρίπολη- και ως σχολικός σύμβουλος στη Γορτυνία και έζησα και ζώ περιοδικώς στην Κυνουρία, τη γενέτειρα της συζύγου μου.

Επομένως έχω μια πλούσια εμπειρία γύρω από το δημοτικό τραγούδι, που τόσο με ενδιαφέρει, και έχω γνωρίσει από πρώτο άκουσμα κάποιες ιδι­αιτερότητές του, κάποιες ομοιότητες και διαφορές.

5. Άσκησα το επάγγελμα του μουσικού για 2-3 χρόνια. Ήμουν βασικό στέλεχος της ορχήστρας με τραγούδι και λαούτο. Την ορχήστρα αποτελού­σαμε οι Γιάννης Μπρουκλόγιαννης-κλαρίνο, Σταμάτης Μακρής-τραγούδι……..

( σελ 26 - 27 ­)

 Δίνω τον λόγο στο Σταμάτη μέσα από τα βιβλίο του σελ 244-245.

                ΣΗΚΩΝΟΜΑΙ ΠΟΛΥ ΠΡΩΙ.

Σηκώνομαι πολύ πρωί, τρείς ώρες πριν να φέξει

Παίρνω νερό και νίβομαι

Παίρνω νερό και νίβομαι και ζώνω τ' άρματά μου Και παίρνω δίπλα τα βουνά

Και παίρνω δίπλα τα βουνά, δίπλα τα κορφοβούνια Βρίσκω λημέρι ανταρτών

Βρίσκω λημέρι ανταρτών και κλαίγανε τον Κώστα Τον Κώστα μας τον αρχηγό

Τον Κώστα μας τον αρχηγό το πρώτο παλικάρι Σήκω, ρε Κώστα αρχηγέ

Σήκω, ρε Κώστα αρχηγέ, σήκω να πολεμήσεις Γιατί μας περικύκλωσαν

Γιατί μας περικύκλωσαν κι όλους θα μας πιάσουν Παιδιά, σας λέω δεν μπορώ

Παιδιά, σας λέω δεν μπορώ κι εσείς μου λέτε σήκω Για πιάστε με να σηκωθώ

Για πιάστε με να σηκωθώ, καθίστε με να κάτσω Και δώστε μου τ' αυτόματο

Και δώστε μου τ' αυτόματο, να το πικρολαλήσω Να κάνω τα βουνά να κλαίν '

Να κάνω τα βουνά να κλαίν " τα έλατα να τρίζουν Και οι κάμποι να μαραίνονται

Και οι κάμποι να μαραίνονται απ 'τα δικά μου βόλια Κι αν πάτε στη μανούλα μου

Κι αν πάτε στη μανούλα, στη δόλια αδερφή μου Μην πείτε πως σκοτώθηκα

Μην πείτε πως σκοτώθηκα, πως είμαι σκοτωμένος Μόν' πείτε πως παντρεύτηκα

Μόν' πείτε πως παντρεύτηκα, πως είμαι παντρεμένος Πήρα την Τζένα πεθερά

Πήρα την Τζένα πεθερά, το Βέρμιο γυναίκα

Και τις ψηλότερες κορφές

Και τις ψηλότερες κορφές αδέρφια και ξαδέρφια Μουστάκια μου καραμπογιά

Μουστάκια μου καραμπογιά, φρύδια μου γαϊτανάτα Που θα σας φάει η μαύρη γή

Που θα σας φάει η μαύρη γή, το δόλιο το σκοτάδι Έχετε γειά, ψηλά βουνά.

                                   

     Ο Γιώργης Κολίτζας Ξάδερφος του  Κώστα Κολίτζα Βιβλίο του Γιάννη Λέφα.( Δ.Σ. ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ)

 

Σχόλιο Σταμάτη Μακρή.

Το άκουσα μοναδική φορά το καλοκαίρι του 1946 στην Τρίπολη από τον ξάδερφό μου Γιώργο Ευαγγ. Παπαναστασίου, καθηγητή τώρα στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Ήταν τεσσάρων ετών τότε και είχαν έρθει από τη Μακεδονία, όπου υπηρετούσε ο θείος μου ο Βαγγέλης ως δάσκαλος, για να μας δούν. Μας το τραγούδαγε δέ πολύ σιγά, φοβισμένα, γιατί έξω κυκλοφορούσαν Χίτες. Το τραγούδι αναφέρεται, όπως μας λέγανε, στον αγωνιστή της Εθνικής Αντίστασης Κώστα Κολίτζα από τη Βλαχέρνα Μαντινείας, που σκοτώθηκε στη Δυτική Μακεδονία.

Σχόλιο Παν. Ι. Δ. Βλαχάκη.

                           

Μεγάλη εντύπωση μου έκαναν όλα τα τραγούδια του Σταμάτη Μακρή. Αρκετά από αυτά τα έχω ακριβά ακούσματα. Έχει ηχογραφήσει και αντάρτικα τραγούδια . Ένα από αυτά μου έκανε μεγάλη εντύπωση. Ένας φίλος από  Δυτ. Μακεδονία με είχε πει σε ανύποπτο χρόνο << Ένας Δάσκαλος  Κώστας Κολίτζας από μέρη σου ήταν μεγάλο παλικάρι σκοτώθηκε στο αντάρτικο..>> Ο Κώστας - Ντίνος Κολίτζας ήταν γιατρός εγκατεστημένος στην περιοχή της Ημαθιας. Δυστυχώς δεν γνωρίζω  περισσότερα για τη δράση του, ας παραθέσω το τραγούδι. Επειδή δεν έχω φωτογραφία του. Αναρτώ  μια φωτογραφία του ξάδερφου του  Γιώργη που τον έκαψαν ζωντανό οι Υπερέλληνες  στην Αρκαδία. Η οικογένεια από Βλαχέρνα Μαντινείας είχε δώσει πολλούς αγωνιστές και θύματα στο Α΄ και Β΄ Αντάρτικο.