ΠΑΡΝΩΝΙΤΕΣ

  ΟΙ  ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛOI - ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤOYΣ.     

                                                                               

Παν . Ι. & Δ. Βλαχάκης      

Σεπτέμβρης  2012    

ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΗΓΕΣ ΤΗΣ.

                                                             

  

Οι Αδελφοί Ζαφειρόπουλοι Παναγιώτης ( Πάνος ο Άκουρος) , Κωνσταντίνος και Ιωάννης ήταν Αγιαννίτες έμποροι. Υπηρετούσαν τον κερδώο Ερμή υπό τη Ρώσικη προστασία την οποία είχε εξασφαλίσει ο ευφυέστατος ,τολμηρός και οργανωτικότατος Πάνος . Στην Πόλη ήταν η έδρα των εμπορικών δραστηριοτήτων, εδώ κουμάντο έκανε ο  Πάνος. Ο Κωνσταντίνος ήταν στην Ύδρα και ο Ιωάννης στην Μασσαλία όλοι μαζί ήταν σαν μια γροθιά. Πλούτισαν από το εμπόριο, διέθεσαν τεραστία οικονομικά μεγέθη για τις ανάγκες του αγώνα σχεδόν όλη την περιουσία τους, χωρίς να πάρουν ανταλλάγματα εκτός από μια πενιχρή σύνταξη των 60 δραχμών, που λάβανε  η χήρα του Πάνου από το 1836. Πιστεύω ότι η Αγιαννίτικη περηφάνια τους δεν θα τους επέτρεπε να την ζητήσουν αν δεν έπεφταν σε ένδεια λόγω της ληστείας που υπέστησαν την ίδια χρονιά από τους λήσταρχους Χοντρογιανναίους .

                                           

   Εκτός από την  περιούσια τους έθεσαν και τους εαυτούς τους στην υπηρεσία του έθνους . Ο Πάνος είχε στρατηγικές ικανότητες ήταν οργανωτικός, τίμιος , ευφυής, και προπαντός έπειθε τους εξεγερμένους Έλληνες, τους μέχρι χθες ραγιάδες, έγινε ο αρχηγός των ένοπλων λαϊκών αγωνιστών του Αγιάννη – Άστρους και όλης  της τότε επαρχίας Άγιου Πέτρου της σημερινής Κυνουρίας.

 Έλαβε μέρος σε πάμπολλες μάχες, τολμώ να πω ότι οι Τσάκωνες που ανέβηκαν στα τείχη της Τριπολιτσάς ήταν στις γενικές διαταγές του, δεδομένου ότι ο Άκουρος ήταν στρατηγός, έχοντας υπό τις διαταγές του  τους οπλαρχηγούς τους.

   Ο Ιωάννης εκτός από τα στρατιωτικά ασχολήθηκε με τα κοινοτικά . Ο Κωνσταντίνος  προσέφερε στον πολιτικό στίβο. Ήταν Φιλικοί, οργανωτικοί, κοσμοπολίτες  έμποροι με ότι αυτό συνεπάγεται. Δεν ήταν τυχαίοι για να αποκτήσεις τα τεραστία αυτά χρηματικά ποσά δεν ήταν απλό πράγμα. Ο καταμερισμός εργασίας , η δημιουργία του Κελαριού στα Βέρβενα από κοινού  με τον Αγιοπετρίτη προεστό Ανδ. Κοντάκη, και τον επίσης Αγιαννίτη Γεώργιο Τροχάνη. Συνήθως οι λαϊκοί επαναστατικοί στρατοί το σημαντικότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν είναι η τροφοδοσία τους σε πολεμοφόδια και τρόφιμα. Το τεράστιο αυτό πρόβλημα στην επαρχία μας το έλυσαν οι πατριώτες αυτοί χάρη στην οργανωτικότητα τους .

   Μια παρένθεση μέχρι πριν λίγα χρόνια μετά το Πάσχα μέχρι του Αγιοδημητριού σε όλα τα Αγιαννίτικα σπίτια φρυσιάζαμε παξιμάδι. Η συνήθεια αυτή έμεινε από τότε που στο Γιαλό ήταν οι φούρνοι του αγώνα. Μέχρι να φτάσει το ψωμί στα στρατόπεδα μούχλιαζε, το κάνανε παξιμάδι , οι αγωνιστές έτρωγαν υποφερτά χάρη στην ευφυΐα του Πάνου του Άκουρου που έδινε λύσεις σε όλα.

   Η δράση τους στην επανάσταση και η μετέπειτα δείχνουν ικανότατους και έντιμους ανθρώπους. Αυτό το αναφέρει ο Φωτάκος και άλλοι.

   Το 1824-25 πάνω σε παλαιότερες οχυρώσεις οι Αγιαννίτες αδερφοί Ζαφειρόπουλοι οχύρωσαν την μικρή χερσόνησο ξοδεύοντας το τεράστιο για την εποχή πόσο των 200.000 γροσίων

  

   Αν δεχτούμε την υπόθεση του  W. Leake F1, του παρατηρητικού, μεθοδικού, και ακριβόλογου Άγγλου Λοχαγού, πράκτορα και περιηγητή, που αναφέρει ότι εδώ ήταν το πρόχειρο τοίχος που έκτιζαν οι Αιγηνίτες το 424 π.χ. Έχω παρατηρήσει σε τμήματα του κάστρου αρχαία μάρμαρα κτισμένα, έκτισαν στον περίβολο του κάστρου και τρις (3) οικίες δείγματα αρχιτεκτονικής της εποχής. Τους  απαραίτητους βοηθητικούς χώρους και τις περίφημες στέρνες νερού.  

   Απέκρουσαν από τις  5 μέχρι 6  Αυγούστου του 1826  τους αραπάδες του Ιμπραήμ πασά με  τους Γάλλους αξιωματικούς. Με στρατιωτικό  αρχηγό τον θρυλικό Πάνο, τον Άκουρο  (είχε ορκιστεί να μην κόψει τα μαλλιά του αν δεν ελευθερωθεί η πατρίδα του)

   Έλαβαν μέρος ο Νικηταράς, ο Στάικος Σταικόπουλος, ο Τσώκρης, ο Ανδρέας  Μεταξάς και ο Δανιήλ Πανάς. Έσωσαν πολλές ψυχές, όποια γυναικόπαιδα πρόλαβαν κρύφτηκαν στο Κάστρο και γλίτωσαν από την ατίμωση, τη σφαγή και την αιχμαλωσία.

   Το μοναδικό σημείο της τότε επαρχίας Άγιου Πέτρου νυν Κυνουρίας, που δεν κατέκτησε ο Ιμπραήμ ήταν αυτή η γωνίτσα , αυτό το Κάστρο . Αναφέρω τι γράφει ο ιστορικός Δημ. Φωτιάδης  « Ο Ιμπραήμ χώρισε το στρατό του σε τρία τμήματα το πρώτο τμήμα  τράβηξε για την επαρχία Αγίου Πέτρου όπου έκαψε τούτη την κωμόπολη, όσο και τα χωρία Καστρί, Αγιάννη, Μελιγού, και τα Αγιαννίτικα καλύβια του Άστρους. Σε μια μικρή χερσόνησο του αντιβγήκαν επί τινός παρά την ακτήν φρουριδίου το οποίον ήγειρον εκ βάθρων »  F2.

   Οι Ζαφειρόπουλοι Έγιναν οι πρώτοι οικιστές της  τότε Σκάλας του Άστρους, του σημερινού Παραλίου Άστρους. Το 1833 ο Πάνος το πρόσφερε στο ελληνικό δημόσιο αλλά ο τοποτηρητής των ξένων δυνάμεων ο Βαυαρός Όθων δεν το δέχτηκε με το αιτιολογικό ότι δεν ήταν πλέον χρήσιμο στην άμυνα του κράτους . Έτσι σήμερα το κάστρο είναι ιδιωτικό, ανήκει σε πολλούς απόγονους της οικογένειας των πρώτων οικιστών του Παρ. Άστρους.

   Οι Ζαφειρόπουλοι επέμεναν να κατεβούν όλοι οι Αγιανίτες στο σημερινό Παρ. Άστρος και όχι στα τότε Αγιαννίτικα καλύβια το σημερινό Άστρος. Τους ακολούθησαν αρκετοί αλλά όχι όλοι, ο  Πάνος ο Άκουρος για να τους πείσει ,να

τους συνετίσει τους έκαψε 2-3 φορές τα Αγιαννίτικα καλύβια τους στο Γιαλό το σημερινό Άστρος. Ήταν εκεί βλέπεις οι καλαμαράδες οι πολιτικοί, οι εχθροί τους, οι θανάσιμοι αντίπαλοι τους δεδομένου ότι οι Ζαφειρόπουλοι ήταν στρατιωτικοί και πολιτικοί  οπαδοί του Ρωσικού κόμματος. Οι άλλοι ήταν πρώην Κοντζμαπάσιδες με σκοτεινά συμφέροντα. Είχαν στο μυαλό τους να έχουν τους Αγιαννίτες κολίγους, σκλάβους για να  καλλιεργούν τα τσιφλίκια τους για ένα κομμάτι ψωμί. Οι Ζαφειρόπουλοι θέλανε όσον το δυνατών περισσότεροι να ασχοληθούν με το εμπόριο όπως και ο μεγάλος ευεργέτης Δημ . Καρυτσιώτης. Ήταν έμποροι, κοσμοπολίτες ανερχόμενη αστική τάξη επηρεασμένοι από φιλελεύθερες Ευρωπαϊκές ιδέες. Σκοπός τους ήταν να καλυτερέψει η χαμοζωή των φτωχών φυσικά υπό την καθοδήγηση τους.

   Από τότε πηγάζει η ανόητη << έχθρα >> μεταξύ  των δυο κοντινών χωριών παρόλο που πολλοί είμαστε συγγενείς, τώρα πλέον έχει αλλάξει η σύνθεση του πληθυσμού, πιστεύω ότι τα νέα παιδιά το ακούνε και θα γελάνε.

  

Οι                             Ρ η μ ά ζ ω  !!!  Κ α τ α ρ ρ έ ω !!!    

Ζαφειρόπουλοι οραματίζονταν και σχεδίασαν με σοβαρότητα να ιδρύσουν εμπορικό κέντρο όλης της Μεσόγειου γιατί ήταν κοντά η θάλασσα. Ίσως το πετύχαιναν αν δεν τους λήστευαν το 1826 με την ακούσια βοήθεια του παπά του Παρ. Άστρους οι περιβόητοι λήσταρχοι Χοντρογιανναίοι. Εκτός από τα πολλά χρυσαφικά και διαμάντια που λήστεψαν πήραν  το τεράστιο για την εποχή πόσο των 10.000 διστήλων κάπου 60.000 δραχμών.  

                     

   Απογυμνώθηκαν από κεφάλαια, έκαναν πολιτικούς ελιγμούς με τον Όθωνα, άλλαξε η πολιτική κατάσταση. Δεν τους βγήκαν οι σχεδιασμοί τους ,το μεγαλεπήβολο σχέδιο έμεινε στο μυαλό και στα χαρτιά του Πάνου και  των αδερφών του.

   Φαντάζομαι ότι θα σχεδίαζαν, θα προγραμμάτιζαν ,θα αγνάντευαν τη θάλασσα, το Τοιχιό που πίσω του είναι ο Αγαπημένος τους Αγιάννης , θα χαιρόταν η ψυχή τους που λευτέρωσαν την αγαπημένη τους πατρίδα μαζί με τους άλλους αγωνιστές.

   Μπορεί ο Πάνος να φώναζε τον κανονιέρη του τον Σπετσιώτη γείτονα του τον Αβραντίνη να πίνανε καφέ ! Το σπίτι του είναι λίγο ποιο κάτω έχει μάλιστα και οικόσημο.

   Ας έρθουμε στο σήμερα. Διαβάζω στο διαδίκτυο ότι ο Άκουρος ήταν Αγιοπετρίτης, σε διάφορες ομιλίες δεν αναφέρετε η καταγωγή τους, αλλού αναφέρετε ότι ήταν Αγιαννίτες, οτι μετά την απελευθέρωση υπέγραφαν άλλοτε σαν Άστρινοι και άλλοτε σαν Αγιαννίτες.

   Δίνω το λόγο στο Άκουρο να βάλει τα πράγματα στη θέση τους αυτά τα γράφει σε έκθεση του προς τον Όθωνα το 1847: « Διαμένων εις την πατρίδα μου τον Αγιον Ιωάννην έλαβον και το ακόλουθον έγγραφον της εφορίας Αγίου Πέτρου...»  F3

   Κάποιος συμπατριώτης μου προσπάθησε να αποδείξει με λήμμα λεξικού ότι οι Ζαφειρόπουλοι δεν είναι οι πρώτοι οικιστές της τότε Σκάλας του Άστρους. Πρότεινε την λύση μέτοικοι – οικιστές, κάποιοι κάνανε << Μου αρέσει >>, στο f. b.  Ας  μην τρελαθούμε!!!!!  Τότε υπήρχε ένα υποτυπώδες λιμάνι, ένα οίκημα κάτι σαν χάνι και  μια στέρνα νερού, την γκρέμισαν πρόσφατα σε  ποιο χωριό μιλάμε ήρθαν μέτοικοι οι Αγιαννίτες.

   Απαντάει σε όλους αυτούς ο Άκουρος στην ίδια έκθεση << η οικοδομή του φρουρίου τούτου έγιναν αιτία να συνοικίσει το πρώην ακατοίκητων τούτο μέρος και εις τον συνοικισμόν τούτον ....>> F4

   Ο Νικ .Βέης εις τας Μνείας του Άστρους αναφέρει: « .... εσχηματίσθει η σημερινή παρά την θάλασσα πολίχνη, πρώτων των Ζαφειρόπουλων οικοδομησάντων οχυρούς οίκους εν αυτή » 

   Ο Άκουρος μετά την απελευθέρωση ασχολήθηκε με την γεωργία όπως ο άλλος τίμιος αγωνιστής ο Φωτάκος. Ο Άκουρος αγαπούσε τον τόπο μας. «αγόρασε Χερσαίον τόπον ακαλλιέργητον κατοικούμενον πάντοτε υπό ληστών και θηρίων »  F5

   Σήμερα αν ο  Άκουρος είχε λόγο από το υπερπέραν ίσως μας εξηγούσε γιατί φτάσαμε στο σημερινό κατάντημα της περιοχής από την άναρχη δόμηση, αν δεν σηκωθεί να γκρεμίσει αυτό το τέρας που δημιούργησε η κερδοσκοπία, όπως έκαψε τα καλύβια των ανυπάκουων συμπατριωτών του.

   Κάπου αλλού στο διαδίκτυο διάβασα ότι το κάστρο στην φραγκοκρατία ήταν κατοικία του Γουλιέλμου Βιαλαρδουίνου. Έψαξα την βιβλιογραφία, ρώτησα ανθρώπους που ασχολούνται, τίποτα! Αν κάποιος έχει πηγές τον παρακαλώ να μου τις αποστείλει. Δεν  αποκλείω τίποτα ψάχνω γραπτές πήγες και όχι το διαδίκτυο. Όταν ανεβάσουμε τέτοια θέματα πρέπει να τα κοσκινίζουμε από όλες τις πλευρές πόσο μάλλον που δεν είμαστε επαγγελματίες .Αυτό το κάνουμε χωρίς σκοπιμότητες και ατομικό κέρδος  αλλά κινούμενοι από την αγάπη μας για τον τόπο. Μην γράφουμε όμως πράγματα που δεν ισχύουν και επιφέρουν σύγχυση.

   Η ταπεινή γνώμη μου είναι ότι οι Ζαρειφόπουλοι με ιθύνοντα νου τον ευφυή Πάνο ήταν οι πρώτοι οικιστές της περιοχής.

      Σήμερα το Κάστρο Ρ η μ ά ζ ε ι ! Κ α τ α ρ ρ έ ε ι ! 

ΑΣ ΤΟ ΚΆΝΟΥΜΕ ΤΕΛΟΣ ΠΑΝΤΩΝ ΣΚΥΛΑΔΙΚΟ ή ΚΑΦΕΤΕΡΙΑ ΜΗΠΩΣ ΤΟ ΓΛΙΤΩΣΟΥΜΕ.!!!!   

      Πληροφορήθηκα και είναι εμφανές ότι κάποια γουρούνια (ζητώ συγγνώμη από τα συμπαθεί ζώα) κάποιοι ανθέλληνες, κάποιοι υπάνθρωποι, ελληναράδες, απολίτιστοι, νεόπλουτοι, γκρεμίσανε αγκωνάρια και λαξευτές πέτρας τα κλέψανε και επενδύσανε με πέτρα τα νεοπλουτίστικα κακόγουστα κουτιά - σπίτια τους . Ρε κηφήνες, ρε ρεμάλια πως φυλακίσατε την ιστορία μας με ποιο δικαίωμα; Ρε ληστές με τι καρδιά πήρατε τις ιερές αυτές πέτρες ως άλλοι Χοντρογιανναίοι γιατί και αυτοί ληστέψανε τους  Ζαφειρόπουλους, την εποχή της ληστοκρατίας και τους ρίξανε στην ένδεια.

   Η πολιτεία τι κάνει; αν γίνει ένας υποτυπώδης έλεγχος θα φανερωθούν  . Καλό θα είναι να φάει κάποιος καμία ποινή με το νέο νόμο που ποινικοποιεί την αρχαιοκαπηλία, αλλά ζητάω ψύλλους στ άχυρα. 

   Σαν φόρο τιμής ανεβαίνω σε τακτά διαστήματα, φωτογραφίζω το μνημείο. Βλέπω εμφανή τη φθορά του χρόνου και των Βανδάλων .

   Έχω ένα λόγο ακόμα νομίζω ότι ακούω τα βήματα των πρόγονων μου Μαναρτζίδων. Των προπάππων  μου Σταθόγιαννη και Μήτσου του Κανατά (Καπότα) Στο μεσοπόλεμο εδώ μαντρώνανε τα μανάρια της περιοχής. Λες να είμαι αλαφροΐσκιωτος και αιθεροβάμων που πιστεύω ότι κάποια στιγμή το Κάστρο θα σωθεί. Όχι βέβαια με το τρόπο που έγραψα για να σαρκάσω τους ιθύνοντες . Ας αναλάβουν τις ευθύνες τους η ιστορία θα τους κρίνει όχι για τα οικονομικά και πολιτικά κέρδη που απέκτησαν αλλά για το άφησαν στο διάβα της ζωής τους. Υπάρχει η εμπειρία από τα κάστρα σε άλλες  χώρες ας την αξιοποιήσουν οι ειδικοί.

 ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΠΑΝ (ΤΑΚΗ) Ι. & Δ. ΒΛΑΧΑΚΗ.

   1.   Φώτο.   ΦΛΕΒΑΡΗΣ  1982
   2.  Φωτο.   ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ  1987

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

   F1.   W. Leake   Morea ii

   F2.   Η Επανάσταση του ΄21 τομ. 3 εκδ  ΜΕΛΙΣΣΑ σελ  261.

   F3.   Έκθεση του Άκουρου προς τον Βασιλέα Όθωνα σελ. 11 Ιστορ. Εθνολ. Εταιρία Κωδ. 316 .

   F4.    Ίδια Έκθεση.

   F5.    Ίδια Έκθεση.