KΡΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΤΑ ΔΙΓΕΝΗ.

Γράφει ο

Παν. Ι. Δ. Βλαχάκης

ΓΙΩΡΓΑΚΗΣ ΔΙΓΕΝΗΣ Ο ΑΓΝΟΗΜΕΝΟΣ ΑΓΙΑΝΝΙΤΗΣ  ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΕΘΝΕΓΕΡΣΙΑΣ ΤΟΥ ΄21.

   Όλοι γνωρίζουμε, θαυμάζουμε, μνημονεύουμε την θυσία του Σπαρτιάτη Λεωνίδα με τους 300 . Ελάχιστοι μνημονεύουν τους 800 Θεσπιείς, που εθελοντικά οδηγήθηκαν στην υπέρ πατρίδας υπέρτατη θυσία. Έτσι και στον κοινωνικοαπελευθερωτικό αγώνα του 1821, γνωρίζουμε κυρίως τα κατορθώματα των πρωτοκλασάτων ηρώων.

Αγνοούμε πράξεις, ηρωισμούς και γεγονότα που πρωταγωνίστησαν μικροί αξιωματικοί και απλοί αγωνιστές. Οι επίσημοι ιστορικοί τα θεωρούν δευτερεύοντα, δεν τα καταγράφουν ή απλά τα αναφέρουν. Έρχεται η παράδοση, ο θρύλος, τα απομνημονεύματα άλλων αγωνιστών που μας τα μεταφέρουν ως τις μέρες μας. 

Στις νικηφόρες μάχες των Δολιανών – Βερβένων, που επεκτάθηκαν στη γύρω περιοχή μέχρι τις παρυφές του Τεγεατικού Κάμπου, οι εξεγερμένοι πρώην ραγιάδες, εν δυνάμει Έλληνες, κατατρόπωσαν τους Τούρκους και τους μισθοφόρους τους Αλβανούς, υπό τον Μουσταφά Μπέη. Πολλοί Τουρκαλβανοί άφησαν τα κόκαλα τους στους ιερούς τόπους μας. Ο Νικήτας Σταματελόπουλος, ο θρυλικός Νικηταράς, ο απλός, ο ταπεινός, ο ανθρώπινος, ο περήφανος και ανιδιοτελής αγωνιστής. Η τραγικότερη μορφή της εθνεγερσίας κατατρόπωσε τους εχθρούς μαζί με τους άλλους μικρότερους οπλαρχηγούς.

Αναφέρω τους: Μανιάτες Μαυρομιχαλαίους, τους Δολιανίτες Καραμήτρο και Μητρομάρα, τον καπετάν Δεσπότη Βρεσθαίνων, Θεοδώρητο, τον Αγιοπετρίτη προεστό, Αναγνώστη Κοντάκη, τους Βερβενιώτες Κ. Καράμπελα και Αναστάση Κατουριάρη, τέλος τους Αγιαννίτες Παν Ζαφειρόπουλο (Άκουρο) και τον ηρωικώς πεσόντα Γεωργάκη Διγενή. 

  Ο Αγιαννίτης Στρατηγός του ΄21 Παν Ζαφειρόπουλος (Άκουρος).

  Η μεγάλη σημασία της μάχης και ο θρίαμβος του Νικηταρά του Τουρκοφάγου επισκίασαν τη θυσία του Γιωργάκη Διγενή και των συντρόφων του Αγιαννιτών. Στις 18 Μαΐου του 1821 στις φοβερές αυτές μάχες, «έπεσαν» στη θέση Δραγούνι ανατολικά κοντά στα Δολιανά. Ο αριθμός των πεσόντων δεν είναι ξεκάθαρος.

 Ο Παν. Ζαφειρόπουλος- ο θρυλικός, Άκουρος- αναγράφει 15 συναγωνιστές και συμπατριώτες του ο Αναγνώστης Κοντάκης αναγράφει 8.

Ο Φωτάκος απλά αναφέρει: «… και άλλοι Έλληνες».

 Ο Κολοκοτρώνης, μάστορας στην σημειολογία και στην ψυχολογική στήριξη των πρώην Ραγιάδων, δεν ανάφερε το γεγονός ούτε στα απομνημονεύματα του.

Ο Δωρικός στη γραφή Φώτιος Χρυσανθακόπουλος – Φωτάκος αναφέρει στα απομνημονεύματα του ►1 « ... τρίτη κολώνα επήρε το Δραγούνι και αφού εκτυπηθεί εις τον δρόμον από τον Δ. Διγενήν Αγιοπετρίτην , οποίος έπεσε μαχόμενος καθώς και άλλοι Έλληνες.»

Τον Γιωργάκη τον αναφέρει σαν Δ. Διγενή Αγιοπετρίτην το πρώτο είναι λάθος. Ο Φωτάκος έγραψε μετά από πολλά χρόνια τα απομνημονεύματα του και μάλλον μπέρδεψε ή δεν θυμότανε το μικρό όνομα του ήρωα. Το ότι τον ονομάζει Αγιοπετρίτη είναι σωστό, γιατί η σημερινή επαρχία Κυνουρίας, την εποχή εκείνη, έφερε την ονομασία επαρχία ή Βιλαέτι Αγ. Πέτρου. Το άλλο τμήμα της ήταν η επαρχία του Πραστού.

Ο κοντοχωριανός μας προεστός του Αγ Πέτρου, Αναγνώστης Κοντάκης έγραψε στα απομνημονεύματα του ►2 ¨

« Η Κολώνα οπού υπήγεν εις Δραγούνι , ευρών τον Γεωργάκη Διγενή ανθιστάμενον , επολέμησαν και ετράπησαν οι εδικοί μας εις φυγήν θανατωθείς ο δυστυχής Διγενής και άλλοι οκτώ , ο δε Ζαφειρόπουλος δεν ευρέθη εκεί. .....».

 O Kοντάκης, κατά κάποιο τρόπο, καρφώνει τον Άκουρο ότι εγκατέλειψε τον Γιωργάκη Διγενή και τους Αγιαννίτες του.

Υπήρχε αντιζηλία με τους Αγιαννίτες για το Ξεροκάμπι, γράφει προκατειλημμένος από τα μικροσυμφέροντα του.►3

 Για του λόγου το αληθές ,αναφέρει στα απομνημονεύματα του:

« O Παν. Σαργιάννης, αυτός με τους Ζαφειραίους, έστειλε και μού επήρε την στάνην του Καραχαλίλη και την στάνην του Τρικαλίτη». Βλέπεις, ο μεγάλος πατριώτης, ο σεβαστός Κοτζάμπασης είχε μερίδιο στις στάνες των Τούρκων ή τις είχε οικειοποιηθεί !!!

 O Πάνος Ζαφειρόπουλος (Άκουρος) που ξεκίνησε με 400 Αγιαννίτες- Θυρεάτες έφτασε αργότερα να διοικεί 1000 και προσέφερε πολλές υπηρεσίες στη δίδυμη μάχη Δολιανών- Βερβένων.

 Ο ρόλος τους ήταν να φυλάνε ακροβολισμένοι κάποιες τοποθεσίες εν είδει πλαγιοφυλακής. Αυτό αποδεικνύεται από το ότι ο Διγενής φύλασσε το στρατηγικό πέρασμα του Δραγουνιού. Όταν πέρασαν στην αντεπίθεση, οι δυνάμεις του εχθρού ήταν δυσανάλογα μεγάλες, κυκλώθηκαν από το ιππικό και έπεσαν στο καθήκον. Δεν γνωρίζουμε το ακριβές σημείο, γιατί δεν υπάρχουν αναφορές ούτε κάποιο μνημείο. ►4  

  Ο πολυγραφότατος Νικ. Φλούδας ►5 αναφέρει το γενεαλογικό δένδρο του Γ. Διγενή, όπως επίσης ότι σε ηλικία 40 χρόνων πήγε στους συγγενείς του στον Αγιάννη, αναδείχθηκε σε πρόκριτο και οπλαρχηγό και δημιούργησε περιούσια. Μετά την θυσία του μειώθηκε η περιούσια του, πέθανε η σύζυγος του και τα δυο άρρενα τέκνα του, ενώ έζησαν οι δυο του κόρες Σόφια και Μαρία. Σύμφωνα με τα γραφόμενά του, ο Γιωργάκης έπεσε σε ηλικία 50 χρόνων.

  Ο μεστός στη γραφή εκπαιδευτικός εξ Άστρους αείμνηστος Κυριάκος Χασαπογιάννης αναφέρει τα εξής: «...το τρίτον και ισχυρότατον που είχε και αρκετούς ιππείς , επετέθη κατά του Δραγουνίου. Εδώ ο Πάνος Ζαφειρόπουλος, ο επικληθείς Άκουρος, είχε συστήσει στρατόπεδον εκ Θυρεατών αποτελούμενο εκ 400 ανδρών…»

.

 Αναφερόμενος στην διενέργεια της μάχης υποστηρίζει ότι ο Διγενής ξέκοψε με 100 άνδρες και επετέθη κατά των προαιώνιων εχθρών, των Τούρκων. Ο αγώνας ήταν άνισος τραυματίσθηκαν πολλοί και έπεσαν 17 μεταξύ των οποίων και ο Γεώργιος Διγενής, οι υπόλοιποι ετράπησαν εις φυγή …► 6

  Το Ελληνικό κράτος έφτιαξε επιτροπές το 1846 και το 1865 που σκοπός τους ήταν να κατατάξουν τους αγωνιστές σε βαθμούς και σύμφωνα με αυτούς να δοθούν αποζημιώσεις σε απόγονους αγωνιστών, γιατί οι περισσότεροι είχαν πεθάνει από τα δεινά του πόλεμου και από την πείνα.

                                        Ένα άλλο τμήμα του Δραγουνιού. 

Προφανώς, στις επιτροπές αυτές έπρεπε να κατατεθούν πιστοποιητικά που να αποδεικνύουν την πρόσφορα των αγωνιστών. Τα πιστοποιητικά τα χορηγούσαν οι τότε αρχηγοί των επαναστατημένων ραγιάδων και μετέπειτα Ελλήνων. Ένα τέτοιο πιστοποιητικό χορήγησε το 1846 ο Παν. Ζαφειρόπουλος ,ο Άκουρος, στις δυο κόρες του Γ. Διγενή. Σε αυτό, εκτός των άλλων, αναφέρεται ότι ο Διγενής υπερασπίσθηκε με γενναιότητα τη θέση του και ότι, περικυκλωθείς από το ιππικό του Κεχαγιάμπεη, έπεσε ηρωικώς με άλλους 15 συναγωνιστές και συμπατριώτες του.

 Επίσης, αναφέρονται και οι πληροφορίες που τονίστηκαν παραπάνω, ότι δηλαδή, μετά την θυσία του πέθανε η σύζυγος του και τα δυο άρρενα τέκνα του, μειώθηκε η περιούσια του, ενώ επέζησαν οι δυο κόρες του Μαρία και Σόφια. Η επιτροπή του 1865 κατέταξε τον Γ. Διγενή στην 7η τάξη των αξιωματικών ►6 

  Το νεοσύστατο Ελληνικό κράτος δεν τίμησε εν ζωή τους αγωνιστές . Κάποιοι έγιναν ζητιάνοι, κάποιοι πήραν ξανά το δρόμο των βουνών και έγιναν ληστές. Οι απόγονοι των κοτζαμπάσηδων, των Φαναριωτών, οι Καλαμαράδες έγιναν πολιτικοί και εξυπηρετώντας το συμφέρον τους, δεν δίστασαν να γίνουν δοσίλογοι των ξένων και προπαντός των Βαυαρών.

Πολλοί αγωνιστές που αντέδρασαν κλείσθηκαν στα μπουντρούμια ή πέθαναν από τις κακουχίες και από την στενοχώρια τους. Έτσι τιμούσε πάντα η πατρίδα τα παιδία της.

 Ευτυχώς που οι κάτοικοι των Δολιανών και των Βερβένων κατά καιρούς συμμετέχουν σε αναπαραστάσεις των ιστορικών γεγονότων, τιμώντας τους αγωνιστές που μας ελευθέρωσαν. Τα συμπεράσματα δικά σας. 

  Σαν φόρο τιμής στη θυσία των αγωνιστών υπό τον Γιωργάκη Διγενή παραθέτω δυο στροφές από το ποίημα του Αστρινού δικηγόρου Νικ. Μερκουριάδη με τίτλο Κράτα τη Διάτα Διγενή. ►8 

Κράτα τη Διάτα Διγενή

στάσου σα Λεωνίδας

και το Δραγούνι φύλαξε

Τούρκοι να μην περάσουν

Μονάχος τώρα ο Διγενής

Με τους Βλαχαγιννίτες

Σαν τα λιοντάρια πολεμούν

Τούρκους καβαλαραίους.

Πηγές :

►1 ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ ΦΩΤΙΟΥ ΧΡΥΣΑΝΘΑΚΟΛΟΥΛΟΥ ή ΦΩΤΑΚΟΥ υπασπιστού του Θ. Κολοκοτρώνη Τ .ΠΡΩΤΟΣ ΕΚΔ. ΧΑΡ. ΜΠΟΥΡΑΣ σελ 169

►2 ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ ΚΟΝΤΑΚΗ ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ ΕΚΔΟΣΕΙΣ Γ ΤΣΟΥΚΑΛΑ ΚΑΙ ΥΙΟΥ «ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ » σελ 38 26 v

►3 . ΣΤΟ ΙΔΙΟ σελ 36 25 v

►4  Το μόνο στοιχειό που έχω για την τοποθεσία προέρχεται από την παράδοση. Σε ηχογραφημένο ντοκουμέντο – του κ Χρίστου Κυρκιντάνου- ο λαϊκός μουσικός Θεόδωρος Ρούνης από το Στόλο της Κυνουρίας γεννηθείς το 1894 ανάφερε ότι: << Είμαι εγγονός του καπ Ντελήγιωργα, του καπ Γιαννίτσιου, που κυνήγαγε τους Τούρκους στης << Παπαδιάς τη Βρύση… >>

►5  ΘΥΡΕΑΤΙΚΑ 1983 ΤΟΜΟΣ Γ ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ  σε λ 513 Νικ. Φλούδας

►6 ΘΥΡΕΑΤΙΣ ΓΗ Ι ΚΟΥΣΚΟΥΝΑΣ , ΚΥΡ. ΧΑΣΑΠΟΓΙΑΝΝΗΣ , Ι ΚΑΚΑΒΟΥΛΙΑΣ ΑΘΗΝΑΙ 1981 ΕΚΔ. ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΑΣΤΡΟΥΣ.

►7  ΑΡΧΕΙΟ ΑΓΩΝΙΣΤΩΝ ΕΘΝ. ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΦΑΚΕΛΟΣ ΓΙΩΡΓΑΚΗ ΔΙΓΕΝΗ. Συν 186 ΑΡ ΑΓΩΝ 21

►8 ΤΟΠΙΚΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ «Κυνουρία»

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Το κείμενο ανέβηκε στις 23 Σεπτεμβρίου 2012 με άλλο τίτλο. Το αναρτώ διορθωμένο με φιλολογική επιμέλεια της φιλολόγου Μαρίας Ηλ Ποντίκη.