Η ΕΛΛΗΝΙΔΑ ΓΛΩΣΣΑ.

   
 γράφει ο Αγιαννίτης Δάσκαλος                                                                                                        Κώστας Σ. Ιατρίδης. Νοέμβριος  2013             

     Η ΕΛΛΗΝΙΔΑ ΓΛΩΣΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΟΜΗΡΟΥ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ

Ο Δάσκαλος Κώστας Σ. Ιατρίδης. Το γένος Καμπύλη γεννήθηκε στον Αγιάννη της Κυνουρίας. Χάρη στην εργατικότητα, την μεθοδικότητα και την πίστη στο όραμα του κατόρθωσε να σπουδάσει ξεπερνώντας την απόλυτη φτώχεια. Σπούδασε – παιδαγωγικά, φιλολογία, πολιτική, κοινωνιολογία και ψυχολογία - σε πανεπιστήμια της Ελλάδας και του εξωτερικού. Δίδαξε στην πατρίδα μας και πολλά χρόνια στη Γερμανία. Τώρα είναι συνταξιούχος. Κατοικεί το καλοκαίρι στη Ελλάδα και το χειμώνα στη Γερμανία. Διδάσκει αφιλοκερδώς στη Γερμανία τα παιδιά των μαθητών του ….Να μην χαθεί η γλώσσα μας!!!!

Μού άρεσε να περπατάω στα χωράφια, όταν ήμουν παιδί, συνήθως ξυπόλητος. Το ίδιο έκαναν εκείνα τα χρόνια και τα περισσότερα παιδιά της ηλικίας μου, όπως και τα ζώα ( οι γάτες, τα σκυλιά, οι αλεπούδες, τα κουνάβια . . . . Στα μουλάρια φορούσαν πέταλα. Ο γάιδαρός μου δεν είχε δοκιμάσει πέταλα.

Τότε λοιπόν, δεν είχα να κάνω τίποτα καλύτερο και ευκολότερο από το να απολαμβάνω την όμορφη φύση και να τη θαυμάζω.

Μού άρεσε να μιλάω και με τα «ζωντανά », όπως λέγαμε τα γίδια, τα πρόβατα, τα γαϊδούρια, τα μουλάρια. Αυτό μερικοί το θεωρούσαν κάπως επικίνδυνο !. . . Μιλούσα όμως και με τους ανθρώπους.

Συχνά εκεί στην ερημιά, είχα την ωραία συνήθεια να αναρωτιέμαι για πολλά και διάφορα. ΄Ετσι έβρισκα μια παρηγοριά, μια διέξοδο.

Απαντήσεις δεν λάβαινα πολλές από τους ανθρώπους. Ήταν αγράμματοι χωριάτες, αλλά το μυαλό τους «έκοβε», ήταν έξυπνοι «ξύπνιοι», σοφοί στη σκέψη, στις ενέργειες, στις δράσεις και στις αντιδράσεις. Μού απαντούσαν συχνά « Κώστα, μην μάς ζαλίζεις, εμείς δεν είμαστε γραμματισμένοι! Πήγαινε στο σχολείο να μάθεις! » Αυτό το συγκράτησα και με ωφέλησε!

                    

                                  Κάπου εδώ περπάταγε και στοχαζόταν ο Κωστάκης. 

Μού άρεσε λοιπόν να κοιτάζω, να βλέπω, να ψάχνω , να ρωτάω , να βρίσκω και να λύνω κάποιες απορίες που είχα. Αυτή η ενδιάθετη ιδιότητα μού έχει μείνει.

Έγραψα ενδιάθετη και διαφέρει από την ευδιάθετη. Ενδιάθετος σημαίνει τον εσωτερικό, τον έμφυτο.

Χρησιμοποιήθηκε για να χαρακτηρίσει τον λόγο, την εσωτερική πλευρά της γλώσσας του ανθρώπου, αντίθετα προς την ομιλία, τον «φωνούμενο» λόγο ή την εξωτερική πλευρά της γλώσσας.

Τη διάκριση της γλώσσας σε λόγο (langue) και ομιλία ( parole) που καθιέρωσε ο ιδρυτής της σύγχρονης γλωσσολογίας Ferdinand de Saussure ( 1857-1913) , τη βρίσκουμε στον Πλάτωνα ως διαφορά ανάμεσα στη διάνοια και στον λόγο. Στους Στωικούς ο ενδιάθετος λόγος αντιπαρατίθεται στον προφορικό λόγο, στον δε νεοπλατωνικό φιλόσοφο Πορφύριο (3ος αι. μ.Χ.)

τα « εν τη διαθέσει» αντιτίθενται προς τα «εν τη φωνή» .

Να συνεχίσω ή σάς μπερδεύω περισσότερο;

Ας σημειώσω μερικά για τη γλώσσα.

Η γλώσσα μας είναι κάτι το βασικό και για τη σκέψη και για τη ζωή μας .

Διαβάζοντας λοιπόν, βρήκα και μερικά που σάς σημειώνω παρακάτω.

Διαβάστε τα και τα σχόλιά σας δεκτά. Ελπίζω να μην σάς ζαλίζω, όπως τότε τους αναλφάβητους συγγενείς μου εκεί στο ΘΕΟΛΟΓΟ λίγο πιο κάτω από τον ΑΓΙΑΝΝΗ, μερικά χιλιόμετρα από το Άστρος. ...........

                    Η ΕΛΛΗΝΙΔΑ ΓΛΩΣΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΟΜΗΡΟΥ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ

«Από την εποχή που μίλησε ο Όμηρος ως τα σήμερα, μιλούμε, ανασαίνουμε και τραγουδούμε με την ίδια γλώσσα». Γιώργος Σεφέρης .......

Ποια Ελληνική λέξη είναι αρχαία και ποια νέα;

Γιατί μια Ομηρική λέξη μας φαίνεται δύσκολη και ακαταλαβίστικη;

Οι Έλληνες σήμερα ασχέτως μορφώσεως μιλάμε ομηρικά, αλλά δεν το ξέρουμε, επειδή συνήθως αγνοούμε την έννοια των λέξεων που χρησιμοποιούμε.

Για του λόγου το αληθές θα αναφέρομε μερικά παραδείγματα για να δούμε ότι η Ομηρική γλώσσα όχι μόνο δεν είναι νεκρή, αλλά είναι ολοζώντανη.

Αυδή είναι η φωνή. Σήμερα χρησιμοποιούμε το επίθετο άναυδος.

Αλέξω στην εποχή του Ομήρου σημαίνει εμποδίζω, αποτρέπω.

Τώρα χρησιμοποιούμε τις λέξεις αλεξίπτωτο, αλεξίσφαιρο, αλεξικέραυνο αλεξήλιο Αλέξανδρος (αυτός που αποκρούει τους άνδρες) κ.τ.λ.

                                  

                                                                 Τηλεβόας

Με το επίρρημα τήλε στον Όμηρο εννοούσαν μακριά, εμείς χρησιμοποιούμε τις λέξεις τηλέφωνο, τηλεόραση, τηλεπικοινωνία, τηλεβόλο, τηλεπάθεια τηλεβόας κ.τ.λ.

Λάας ή λας έλεγαν την πέτρα. Εμείς λέμε λατομείο, λαξεύω.

Πέδον στον Όμηρο σημαίνει έδαφος, τώρα λέμε στρατόπεδο, πεδινός.

Το κρεβάτι λέγεται λέχος, εμείς αποκαλούμε λεχώνα τη γυναίκα που μόλις γέννησε και μένει στο κρεβάτι.

Πόρο έλεγαν τη διάβαση, το πέρασμα, σήμερα χρησιμοποιούμε τη λέξη πορεία. Επίσης αποκαλούμε εύπορο κάποιον που έχει χρήματα, γιατί έχει εύκολες διαβάσεις, μπορεί δηλαδή να περάσει όπου θέλει, και άπορο αυτόν που δεν έχει πόρους, το φτωχό.

Φρην είναι η λογική. Από αυτή τη λέξη προέρχονται το φρενοκομείο, ο φρενοβλαβής, ο εξωφρενικός, ο άφρων κ.τ.λ.

Δόρπος, λεγόταν το δείπνο, σήμερα η λέξη είναι επιδόρπιο.

Λώπος είναι στον Όμηρο το ένδυμα. Τώρα αυτόν που μας έκλεψε (μας έγδυσε το σπίτι) το λέμε λωποδύτη.

Ύλη ονόμαζαν ένα τόπο με δένδρα, εμείς λέμε υλοτόμος.

Άρουρα ήταν το χωράφι, όλοι ξέρουμε τον αρουραίο.

Τον θυμό τον αποκαλούσαν χόλο. Από τη λέξη αυτή πήρε το όνομα της η χολή, με την έννοια της πίκρας. Λέμε επίσης αυτός είναι χολωμένος.

Νόστος σημαίνει επιστροφή στην πατρίδα. Η λέξη παρέμεινε ως παλιννόστηση, ή νοσταλγία.

Άλγος στον Όμηρο είναι ο σωματικός πόνος, από αυτό προέρχεται το αναλγητικό.

Το βάρος το αποκαλούσαν άχθος, σήμερα λέμε αχθοφόρος.

Ο ρύπος, δηλαδή η ακαθαρσία, εξακολουθεί και λέγεται έτσι – ρύπανση.

Από τη λέξη αιδώς (ντροπή) προήλθε ο αναιδής.

Πέδη, σημαίνει δέσιμο και τώρα λέμε πέδιλο. Επίσης χρησιμοποιούμε τη λέξη χειροπέδες.

Από το φάος, το φως προέρχεται η φράση φαεινές ιδέες.

Άγχω, σημαίνει σφίγγω το λαιμό, σήμερα λέμε αγχόνη. Επίσης άγχος είναι η αγωνία από κάποιο σφίξιμο, ή από πίεση.

Βρύχια στον Όμηρο είναι τα βαθιά νερά, εξ ου και τo υποβρύχιο.

Φερνή έλεγαν την προίκα. Από εκεί επικράτησε την καλά προικισμένη να τη λέμε «πολύφερνη νύφη».

Το γεύμα στο οποίο ο κάθε παρευρισκόμενος έφερνε μαζί του το φαγητό του λεγόταν έρανος. Η λέξη παρέμεινε, με τη διαφορά ότι σήμερα δεν συνεισφέρουμε φαγητό, αλλά χρήματα.

Υπάρχουν λέξεις, από τα χρόνια του Ομήρου, που ενώ η πρώτη τους μορφή μεταβλήθηκε – η χειρ έγινε χέρι, το ύδωρ νερό, η ναυς έγινε πλοίο, στη σύνθεση διατηρήθηκε η πρώτη μορφή της λέξεως.

Από τη λέξη χειρ έχουμε: χειρουργός, χειριστής, χειροτονία, χειραφέτηση, χειρονομία, χειροδικώ κ.τ.λ.

Από το ύδωρ έχουμε τις λέξεις: ύδρευση υδραγωγείο, υδραυλικός, υδροφόρος, υδρογόνο, υδροκέφαλος, αφυδάτωση, ενυδρείο, κ.τ.λ.

                          

                                     Ναυς αρχαία Αθηναϊκή τριήρης - αντίγραφο- εν πλω. 

Από τη λέξη ναυς έχουμε: ναυπηγός, ναύαρχος, ναυμαχία, ναυτικός, ναυαγός, ναυτιλία, ναύσταθμος, ναυτοδικείο, ναυαγοσώστης, ναυτία, κ.τ.λ.

Σύμφωνα με τα προαναφερθέντα παραδείγματα προκύπτει ότι:

Δεν υπάρχουν αρχαίες και νέες Ελληνικές λέξεις, αλλά μόνο Ελληνικές.

Η Ελληνική γλώσσα είναι ενιαία και ουσιαστικά αδιαίρετη χρονικά.

Από την εποχή του Ομήρου μέχρι σήμερα προστέθηκαν στην Ελληνική γλώσσα μόνο ελάχιστες λέξεις.

Η γνώση των εννοιών των λέξεων θα μας βοηθήσει να καταλάβουμε ότι μιλάμε τη γλώσσα της ομηρικής ποίησης, μια γλώσσα που δεν ανακάλυψε ο Όμηρος, αλλά προϋπήρχε πολλές χιλιετηρίδες πριν από αυτόν. ....................

Τα παραπάνω αρκούν. Ελπίζω να ανοίχτηκε σε μερικούς η διάθεση για μερικά ακόμη. Για εσάς τους γραμματισμένους που διαβάζετε τα παραπάνω, η παράθεση των παραπάνω γραμμών είναι δυνατό να χαρακτηριστεί, . . . όπως εσείς νομίζετε. Αυτό σαν απλή απάντηση .    

                                                                                                               Κώστας